Irak'ta seçimin galibi ABD ve İran karşıtı Şii lider Sadr

Irak'ta seçimin galibi ABD ve İran karşıtı Şii lider Sadr

Irak'ta ABD karşıtı Sadr'ın desteklediği Sairun Koalisyonu, genel seçimlerden birinci çıkarak 329 sandalyeli meclise 54 milletvekili gönderdi.

BAĞDAT -  Irak'ta ABD'ye karşı ve İran'a mesafeli olan Şii lider Mukteda es-Sadr'ın desteklediği Sairun Koalisyonu, genel seçimlerden birinci çıkarak mecliste en çok sandalyeye sahip oldu. İran destekli Fetih Koalisyonu ikinciliği, Başbakan Haydar el-İbadi'nin Nasır Koalisyonu ise üçüncülüğü elde etti.

Irak'ta en büyük Şii tabana sahip Mukteda es-Sadr'ın desteklediği, içinde komünist ve laik çevreden adayların da bulunduğu Sairun Koalisyonu, 12 Mayıs'ta yapılan genel seçimlerin nihai sonucuna göre, 329 sandalyeli meclise 54 milletvekili gönderdi.

İran destekli Bedir Örgütü lideri Hadi Amiri'nin başkanlık ettiği Fetih Koalisyonu 47 sandalyeyle meclisteki en büyük ikinci grup oldu.

Terör örgütü DEAŞ'a karşı zafer elde eden orduya komutanlık yapan ve Irak Kürt Bölgesel Yönetimi'nin (IKBY) bağımsızlık çabalarının akamete uğratılmasında öncü rol oynayan Başbakan İbadi'nin kurduğu Nasır Koalisyonu ise 42 milletvekili kazanabildi. İbadi, sandalye sayısına göre meclisin üçüncü grubu oldu.

İran'a yakınlığı ve mezhepçi politikalarıyla bilinen eski Başbakan Nuri el-Maliki ise önceki seçimlerde aldığı oy oranının epey gerisinde kaldı. Maliki'nin Kanun Devleti Koalisyonu yeni mecliste 26 vekille temsil edilecek.

Sadr, İran'a mesafeli ender Şii liderlerden

DEAŞ sonrası yapılan ilk seçimlerde birinciliği elde eden Sadr, ABD karşıtlığının yanı sıra Irak'ta güçlü nüfuzu bulunan ve İran'a mesafeli olan ender Şii liderlerden sayılıyor. Elde ettiği seçim başarısından dolayı Sadr'ın yeni hükümeti kurma sürecinde masaya güçlü şekilde oturacağı yorumları yapılıyor.

Sadr, hükümeti kurmak için İran destekli Amiri ve Maliki'nin koalisyonlarını dışarıda tutacağı sinyalini verdi. Sadr, daha önce yaptığı açıklamada, mecliste sandalyesi bulunan birçok koalisyonla teknokratlar hükümeti kurabileceğini ifade ederken, Amiri'nin Fetih ve Maliki'nin Kanun Devleti Koalisyonu'nu bunların arasında saymadı.

Nitekim Sadr, 20 sandalyeyle mecliste temsil edilecek Şii liderlerden Ammar el-Hekim ile Necef'teki ikametgâhında görüştü. Sadr ve Hekim'in görüşmesinden hükümet kurmak için "ittifak" kararı çıktı.

Diğer parti ve koalisyonlar

Irak'ta laik Şii olup Sünnilere yakın eski Başbakanlardan İyad Allavi'nin Vataniyye Koalisyonu 22, Sünni liderlerden Usame en-Nuceyfi'nin Karar Koalisyonu ise 15 milletvekili kazandı.

Mesut Barzani liderliğindeki Kürdistan Demokratik Partisi 25, Kürdistan Yurtseverler Birliği (KYB) 17, Goran Hareketi de 5 sandalye elde etti.

IKBY'deki kitlelerde heyecan uyandıran genç Kürt aktivist Şasvar Abdullah önderliğindeki Yeni Nesil Hareketi ise beklenen düzeyde başarı yakalayamadı. Bu hareket Irak meclisine 5 milletvekili gönderebildi.

Eski KYB yöneticilerinden deneyimli Kürt siyasetçi Berham Salih de IKBY'den sadece 2 vekil çıkarabildi.

Türkmenler 9 milletvekiliyle temsil edilecek

Türkmenler ise Kerkük'ten 3, Musul'dan 4 ve Salahaddin'den de 2 milletvekili çıkarabildi. Kerkük'te seçimlere hile karıştırılarak oylarının KYB'ye kaydırıldığını belirten ve günlerdir protestolarını sürdüren Türkmenler, yeni mecliste 9 milletvekiliyle temsil edilecek.

Irak yasalarına göre, mecliste en çok sandalyeye sahip olan veya en büyük ittifak grubunu elinde bulunduran hükümeti kurabilecek. Bu da, Sadr'ı seçim yarışını kazanan diğer siyasi gruplarla ittifak yoluna itecek.

Seçim birincisi Sadr kimdir?

ABD karşıtlığıyla bilinen Mukteda es-Sadr, Irak'ın güneyindeki Necef kentinde doğdu. ABD'nin 2003 yılında Irak'ı işgal etmesine karşı çıkarak Mehdi Ordusu adlı milis gücünü kurarak işgal güçleriyle çatışmaya girdi.

Sadr'ın liderliğindeki milis gücü o dönem ABD askerlerine karşı direniş adı altında, Bağdat'ta yaşayan Sünnilere yönelik çok sayıda kaçırma, işkence ve öldürme gibi mezhepçi eylemlere karışmakla suçlanmıştı.

Maliki ile arası iyi olmayan Sadr, 2006'da hakkında çıkarılan yakalama kararından dolayı ülkeyi bir süreliğine terk ederek İran'a gitti. Sadr, birçok mezhepçi ve yasa dışı eylemlerde bulunan Mehdi Ordusu'nu 2008 yılında lağvettiğini açıkladı. Bu karardan sonra Maliki ile arası düzelen Sadr, 2010'da kurulan Maliki kabinesine bakan vermişti. Ancak bir süre sonra Sadr'ın Maliki ile yine arası açılmış ve hükümete çok sert muhalefet etmişti.

Başbakan Haydar el-İbadi hükümeti döneminde yolsuzlukla mücadele edilmesi talebiyle 2 yıl Bağdat'ta gösterilere önderlik eden Sadr'ın binlerce yandaşı hükümet binalarının bulunduğu Yeşil Bölge'yi basmıştı.

İran'a mesafeli ve zaman zaman karşı tavrıyla da bilinen Sadr, geçen yıl İran'ın desteklediği Şii milis gücü Haşdi Şabi'nin lağvedilmesini istemişti. Şii lider, Haşdi Şabi'nin seçimlere katılmaması gerektiğini de söyleyerek, seçim kampanyası boyunca bu örgütün siyasi kanatlarını sık sık eleştirmişti.

Sadr, Suriye rejimini elinde bulunduran Beşşar Esed'e de çağrı yaparak görevi bırakmasını istemişti.Seraya es-Selam (Barış Tugayları) adlı milis gücünün Mukteda es-Sadr'a bağlı olduğu biliniyor.

Irak'ta şaibe iddialarının damga vurduğu 12 Mayıs'ta yapılan genel seçimlere sadece yüzde 44 oranında seçmen katıldı. 2014'teki seçimlerde ise katılım yüzde 62'ydi.

(AA)